De interfacultaire focusgroep Culture, Religion and Memory (Radboud Universiteit) geeft jonge onderzoekers, door middel van het Brilliant Assistants programma, de kans om ervaring op te doen in de wetenschap. Bovendien probeert het CRM zo bij te dragen aan de ontwikkeling van geesteswetenschappelijk onderzoek in de toekomst.

In het jaar 2011-2012 zijn 8 proeven op het snijvlak van cultuur, religie en herinnering verricht. In de vorm van essays zijn de onderzoeksresultaten gepubliceerd in een bundel, die op vrijdag 7 juni 2013 gepresenteerd is.

Één van de bijdragen komt van mijn hand: Pastores en Nabestaanden. Rollen, behoeften en uitdagingen in katholieke en protestantse uitvaartliturgieën. 

Dat ons religieus erfgoed aan verandering onderhevig is, is geen nieuwe ontwikkeling. In de gehele geschiedenis vinden we tradities die aangepast worden aan de tijdsgeest. Toch lijken transformaties in de laatmoderne Nederlandse samenleving zich op exponentiële wijze voor te doen. Het is iedereen bekend dat ruim de helft van de Nederlanders niet langer kerkelijk praktiseert of betrokken is. Zowel de snelheid van ontwikkelingen, de aard van sociale trends als secularisatie, individualisatie en pluralisme, als de rol van moderne media, zorgen ervoor dat christelijke kerken, voorgangers en individuen vandaag de dag met uitdagingen geconfronteerd worden.

In het essay laten we zien dat dit prachtig tot uitdrukking komt wanneer men Rooms-katholieke en Protestantse (Protestantse Kerk in Nederland) uitvaartliturgieën bekijkt. Er wordt minder vaak, maar steeds bewuster gekozen voor afscheid binnen een geloofsgemeenschap. Mensen hebben behoefte aan rituele kaders, maar tegelijkertijd kunnen we niet meer veronderstellen dat iedereen zich met het christelijke verhaal identificeert. Voorgangers worden geconfronteerd met een uitdagende paradox: zij stellen zich de opgave nabestaanden te troosten en te steunen in hun verdriet, maar worstelen tevens trouw te blijven aan de traditie en de daarbij behorende grenzen en opvattingen. Aan de hand van drie punten werpen we een licht op deze problematiek. Allereerst bespreken we de verhouding van pastores en nabestaanden tot de liturgie. Ten tweede worden enkele voorbeelden van religieuze en persoonlijke behoeften van deze twee groepen gegeven en tot slot laten we zien welke uitdagingen dit met zich mee brengt voor pastores.

Andere bijdragen in de bundel zijn:

Alan Moss. De Vrede van Rijswijk (1697). Op zoek naar een nationale identiteit.

Laurien Zurhake. Schuivende beelden. Het Romeinse verleden in het Museum van Oudheden.

Kor Bosch. De driedubbele dood van Karel de Stoute. Herinnering in de Chronijk van Overmaas, 1460-1500.

Ad Poirters. For the Archaeological Record. Notes on an Archaeological Approach to the Soeterbeeck Collection.

Ricky van Oorschot. Religieuzen verbeeld. Onderzoek naar de visuele herinneringscultuur van twee communiteiten van vrouwelijke religieuzen.

Thijs de Leeuw. Militia Angelica. Katholieke elitevorming in het Sint-Thomasgenootschap van de Leuvense Dominicanen, 1897-1914.

Renée ten Cate. De mens zonder zonsondergang. Complexe wisselwerkingen en onderbelichte bijdragen in de constructie van ‘de Papoea’.